[ Pobierz całość w formacie PDF ]

(Zieliński, op. cit., s. 242).
177
Jak podaje Zieliński (op. cit., s. 239) powstańcy stracili
w tej bitwie 34 zabitych i 8 rannych.
178
Zambrzycki Stefan.
179
Zgliczyński  Kusza", Kuszaba.
a
Skreślono: przez komisarza rządowego woj. płockiego.
b
 b Tekst pierwotny: Jurkowski.
c
W tekście: Zebrzyckiego,
d
W tekście: Kuczborg.
kania przeciwko Rządowi Narodowemu i panom za nie-
wezwanie wszystkich ogółem w porze właściwej, to jest
w końcu czerwca lub pierwszych dni [s] lipca, do ogólnego
ruchu, a przez to zaprzedania ostatecznie Polski ze wszyst-
kich ust wieśniaczych słyszeć się dały. Wielu prawdziwych
ludzi czynu co lepszych poginęło lub dostało się w paszczę
moskiewskąa.
Cofam się w tył nieco: Trąbczyński po wydobyciu się
z matni pod Drążdzewem powtórnie przez Moskali był
otoczony, nie mając innego przed siłami nieprzyjacielskimi
ratunku, słał do Bronica z prośbą o pomoc.
Bronie znając Jasińskiego nierajctwo uznał za bezsku-
teczne wszelkie do niego w tym razie odnoszenie. Wziąw-
szy więc kosę w rękę i zabrawszy z sobąb Jackowskiego
(pomocnika komisarza) oraz swego furmana dzielnego
Antka* przez wsie przez Niemców zamieszkałe przejeżdża-
jąc wołał, iż idzie z pospolitym ruszeniem na pomoc
Trąbczyńskiemu. Niemcy nie zaniedbali natychmiast o tym
donieść dowódcy moskiewskiemu Goriełowowic, który
z największym pośpiechem wydając okrzyki  obszczeje
dwiżenie", pozostawił spokojnie Trąbczyńskiego, a sam
zemknął do Przasnysza.
Fakt ten niech posłuży za dowód, jak bardzo Moskwa
obawiała się pospolitego ruszenia.
Niezmordowane usiłowania ob. ob. Michniewicza, Smo-
leńskiego, Duckertad, Rynarzewskiego180, Cetkowskiego181
i innych pozostawiały nadzieję wznowienia jeszcze na no-
wo powstania i wywołania po żniwach ogólnego ruchu.
* Człowiek prosty, obdarzony ogromną przenikliwością
i bystrością umysłu  na wszelkie trudne przedsięwzięcia był
używany, zawsze się dobrze sprawił  stąd wielkiej między
ludem używał popularności.
180
Rynarzewski Konstanty (1823 1863), sformował oddział
z Kurpiów, zginął 6.XI pod %7łelazną.
181
Cetkowski Dionizy (Centkowski), zginął w powstaniu
22.VIII.1863 r.
a
Skreślono: między ostatnimi ob. Bronisław Bronie, który
gdyby nie był aresztowany przed rozproszeniem Jasińskiego,
swym dowcipem, zabiegłością pewno by ów oddział z takim
trudem zorganizowany od zmarnowania ocalić potrafił,
b
Skreślono: kulawego.
c
W tekście: Goryłowowi.
d
Skreślono: Marchwickiego.
W miesiącu sierpniu jeden z księży dostarczył Chądzyń-
skiemu wyjątek z jakiejś dawnej ustawy duchowieństwa,
w której powiedziano, że w przypadku aresztowania przez
władzę świecką biskupa w całej jego diecezji kościoły
winny być zamknięte, pogrzeby, nabożeństwa i obrządki
kościelne wstrzymane, proboszcze zaś zgromadzając lud po
cmentarzach winni przedstawić niesprawiedliwość na oso-
bie Bożego pomazańca spełnioną i zachęcać do przedsię-
brania wszelkich środków prowadzących do uzyskania jego
wolności. Jeżeliby aresztowanym był arcybiskup, w takim
razie w całej prowincji podobne postępowanie ma być
zastosowane.
Odpis tego postanowienia aw języku łacińskim z tłuma-
czeniem na polski komisarz Rządowi Narodowemu prze-
słał, nalegając w swym raporcie, by korzystając z wysła-
nia Felińskiego182 arcybiskupa do Rosji, zarządzić zamknię-
cie kościołów i polecić proboszczom wezwać lud do walki
w obronie wolności i religii. Wykonanie tego przy środkach
wówczas rozporządzalnych nie przedstawiało żadnych waż-
nych trudności.
Rząd Narodowy przez pośrednictwo sekretarza swego
pod dniem 13 sierpnia odpowiedział komisarzowi, że pa-
piery przezeń nadesłane utworzonej specjalnej komisji
duchownej do rozpoznania odstąpił; obecnie zaś zaleca Mu
(nic nie wzmiankując o ogólnym ruchu), ażeby skłonił
księdza Popielą183, nowo na biskupstwo płockie zamiano-
wanego, do zarządzenia ogólnej w diecezji swej żałoby.
Ksiądz Popiel na czynione mu przedstawienia i nalegania
na niego o dopełnienie życzeń Rządu Narodowego zbywał
milczeniem. Dopiero gdy komisarz rządowy wystosował
doń odezwę witającą go w imieniu władz narodowych jako
pasterza do diecezji nowo przybyłego, zarazem przedsta-
182
Feliński Zygmunt Szczęsny (1822 1895). W styczniu
1862 r. został arcybiskupem warszawskim. Popadł w konflikt
z władzami carskimi i w czerwcu 1863 r. został zesłany,
183
Popiel Teofil Wincenty Chościak (1825 1912). W 1862 r.
był rektorem duchownej Akademii w Warszawie, następnie
zesłany powrócił do Królestwa Polskiego jako biskup płocki,
lojalistycznie nastawiony wobec caratu.
6
Skreślono: wojewódzki,
wiającą potrzebę ogłoszenia żałoby dla ulgi ciężkiemu
smutkowi wiernych po utracie arcypasterza z uwagą, że
wskutek zaniedbania tej sprawy przez duchowieństwo
łatwo wyrodzić się może zobojętnienie dla religii i duchow-
nych. Ksiądz Popiel zrozumiawszy słuszność uwag i przed-
stawień w tej odezwie czynionych żałobę w diecezji płoc-
kiej ogłosił.
%7łałoba ta we wrześniu ogłoszona trwała do listopada,
nim ze zmianą sposobu postępowania władz narodowych
zaniedbaną została184.
W miesiącu sierpniu Rząd Narodowy ustanowił nowy
urząd organizatorów wojskowych, wybór i mianowanie
osób poruczając naczelnikom wojskowym wojewódzkim.
Stosownie do życzeń Ujazdowskiego i Sonnenberga pan
Turowski powołał na organizatora wojewódzkiego pana
Lasockiego ze wsi Cieszyna*. Lasocki przez sześć tygodni
przeszło nic nie zrobił, pomocników powiatowych nawet
sobie nie dobrał i wreszcie od obowiązków się uwolnił.
Organizatorowie w sierpniu i początkach września
w Płockiem mogli działalnością i czynnością swą oddać
184
Z uwagi na masowe represje stosowane przez carat,
zwłaszcza wobec kobiet za noszenie żałoby, Traugutt nie
chcąc narażać ludności na szykany i kary wezwał do wyrze-'
czenia się  zewnętrznych oznak w czarnym kolorze".
* Zamianowanie Lasockiego organizatorem, człowieka ma-
łych pojęć, o wojskowości nie mającego wyrobienia, lecz za
to najwierniejszego sługę i przyjaciela Ujazdowskiego, miało
na celu zatajenie skradzionych 69 000 złp. przez Ujazdowskie-
go. Rzecz tak się miała.
W początkach sierpnia Rząd Narodowy zalecił komisarzowi
sprawdzenie kas i pociągnięcie kogo się okaże potrzeba do
szczegółowych obrachunków. W kasie powiatu płockiego, któ-
rej kasjerem był najserdeczniejszy przyjaciel Sonnenberga,
Jackowskich i Ujazdowskiego niejaki pan Kleniewski, założy-
ciel domu handlowego  Rolników Płockich", znaleziono różne
kwity bez daty i podpisu ręką Ujazdowskiego na sumę złp.
89 000 wystawione.
Wezwany Ujazdowski o złożenie szczegółowych rachunków
sumy tej nie zapierał  twierdził tylko, iż ją weekspensował
na uzbrojenie i umundurowanie oddziału kawalerii ułanów
płockich, wkrótce w pole wyjść mających pod dowództwem
Dionizego Cętkowskiego.
dla powstania wielkie przysługi, zmarnowanie więc przez
Lasockiego najdroższej dla powstania chwili uważać nale-
ży za przeniewierzenie się sprawie narodowej.
Cetkowski prawie równocześnie z powyżej przytoczonym
oświadczeniem Ujazdowskiego nie chcąc i nie mogąc dłużej
pozostawać bezczynnie dla obudzonej uwagi wroga wyruszył [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • szkla.opx.pl

    •