[ Pobierz całość w formacie PDF ]

o których wiedzą, że są niemożliwe, np. być królem nad wszystkimi ludzmi i stać
się nieśmiertelnym, a nikt nie wybiera tego, o czym wie dobrze, że to jest
niemożliwe, ani w ogóle tego, co jest możliwe, ale dokonanie tego, bądz
niewykonanie nie zależy od niego samego. Ostatecznie jest oczywiste i niewątpliwe,
że postanowienie jest jedną z tych rzeczy, które zależą od człowieka. Podobnie jest
również jasne, że postanowienie nie jest ani mniemaniem, ani po prostu tym, co
ktoś uważa. Bo postanowienie zaliczyliśmy66 do rzeczy, które są w naszej mocy,
żywimy zaś mniemanie o wielu sprawach, także o takich, które są od nas
niezależne, np. o przekątnej niewspółmiernej67. Ponadto postanowienie nie jest
prawdziwe albo fałszywe. Zresztą nie jest także mniemaniem o rzeczach możliwych
do wykonania, które od nas zależą, i dzięki któremu jesteśmy właśnie przekonani,
że powinniśmy coś uczynić albo nie uczynić. To zaś jest wspólną cechą mniemania
i chcenia. Niczyje przecież postanowienie nie odnosi się do celu, tylko do środków,
które do niego prowadzą. Uważam np., że nikt nie postanawia, iż będzie zdrowy,
ale że pospaceruje czy też posiedzi dla zdrowia, ani też, że będzie szczęśliwy, tylko
będzie zdobywał pieniądze, albo coś zaryzykuje dla osiągnięcia szczęścia. W ogóle,
kto postanawia, zawsze ujawnia przedmiot postanowienia i powód, dla którego
postanawia: powód to jest to, ze względu na co się postanawia coś innego,
a przedmiot to jest to, co się postanawia ze względu na coś innego. Ale głównie
pragniemy celu i mniemamy, że powinniśmy być zdrowi i szczęśliwi. W rezultacie
dzięki tym rozważaniom staje się jasne, że postanowienie jest czymś innym aniżeli
mniemanie i chcenie. Bo chcenie i mniemanie przede wszystkim dotyczą celu,
a postanowienie nie.
Staje się więc zrozumiałe, że postanowienie nie jest po prostu chceniem ani
mniemaniem, ani przypuszczeniem. Czymże różni się od tych rzeczy i jaki jest
jego stosunek do tego, co dobrowolne? Odpowiedz na to pytanie równocześnie
65
Namiętność i pożądanie z jednej strony, postanowienie z drugiej.
66
Trudno znalezć miejsce w dotychczasowych rozważaniach, które odpowiadałoby temu
stwierdzeniu. Chociaż niektórzy uważają, że Arystoteles odsyła czytelnika do 1223 a 16-19, to jednak
Dirlmeier (Et. eud., s. 288) stoi na stanowisku, że możemy brać pod uwagę jedynie zdanie znajdujące
się 5 wierszy powyżej i zaczynające się od słów:  Ostatecznie jest oczywiste...".
67
Ten przykład obszerniej został omówiony w Et. nik. 1112 a 22.
ujawni, czym jest postanowienie. W istocie wśród rzeczy, które mogą zarówno
istnieć, jak nie istnieć, znajdują się takie, że możemy się nad nimi zastanawiać,
a co do innych to jest niemożliwe. Bo istnieją rzeczy, które mogą istnieć lub nie
istnieć, ale ich powstanie nie jest uzależnione od nas, lecz jedne powstają dzięki
naturze, inne z innych przyczyn. I nad tymi rzeczami nikt nie zastanawiałby się,
chyba żeby się na nich nie znał. Ale w stosunku do niektórych rzeczy nie tylko
jest możliwe, że one istnieją albo nie istnieją, lecz i ludzie mogą się nad nimi
zastanawiać: to są te rzeczy, których wykonanie bądz niewykonanie zależy od
nas. Dlatego nie zastanawiamy się nad tym, co jest w Indiach, ani nad
kwadraturą koła. Bo to, co się dzieje w Indiach, nie zależy od nas, a to, o czym
można postanawiać i co można wykonać, zaliczamy do tych rzeczy, które są od
nas zależne; to drugie zaś jest w ogóle niewykonalne68 (w ten sposób się
wyjaśnia, że postanowienie nie jest po prostu mniemaniem). Lecz również i w
tych sprawach, których urzeczywistnienie zależy od nas, jest tak, że nie nad
wszystkim się zastanawiamy. Stąd może ktoś zapytać, dlaczego lekarze
zastanawiają się nad sprawami, co do których posiadają fachową wiedzę, a
gramatycy nie? Przyczyną jest to, że skoro błąd pojawia się w dwojaki sposób, [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • szkla.opx.pl

    •