[ Pobierz całość w formacie PDF ]

ideowej wspólności z resztą pogańskiej Słowiańszczyzny. Związek mię-
dzy brakiem silniejszej organizacji kultu pogańskiego w Polsce a szyb-
szym stosunkowo i łatwiejszym niż gdzie indziej skonsolidowaniem się
władzy książęcej w tej samej dobie  wydaje się wątpliwy*.
16. stosunki polityczne Polski pogańskiej z sąsiadami. Stosunki
polityczne tego okresu są prawie w zupełności nieznane. Prócz urywko-
wych, a nie zawsze dość pewnych wiadomości, które wyżej już zostały
uwzględnione, można snuć tylko domysły, niewychodzące poza ramy
najogólniejszych prawdopodobieństw. Domniemania te dotyczyłyby
możliwości stosunków politycznych Polski z sąsiadami w poszczegól-
nych momentach tego okresu, musiałyby zaś być wyrażone zupełnie
luznie. Nic pozytywnego stwierdzić się nie da. Pózniejsze stosunki poli-
tyczne zdają się upoważniać do pewnych wniosków wstecznych; wnio-
ski te i domysły będą podane przy rozważaniu dziejów okresu następne-
go jako nawiązanie do faktów i zjawisk historycznie pewnych.
17. Polityka wewnętrzna Piastów musiała mieć na celu zabezpie-
czenie jednolitości i niepodzielności państwa przez stopienie złączonych
siłą plemion w jedną całość. Szereg środków do tego celu zmierzających
zdołali też istotnie rozwinąć monarchowie z panującej dynastii. Stoso-
wanie ich w całej pełni można zaobserwować w następnym dopiero
okresie, ale niektóre z tych środków zapewne już przed połową X w.
wprowadzano w życie. Chodzi tu głównie o budowę grodów i politykę
osadniczą.
Celem zniszczenia punktów oparcia dla separatystycznych dążno-
ści plemion przeciwstawiali Piastowie dawnym plemiennym grodom
nowe, obniżając znaczenie i potęgę tamtych lub znosząc je zupełnie.
yródła pózniejsze wielokrotnie wspominają o dawnych grodach, które
Spójny pogląd na mitologię Słowian i jej rolę dał w nowszej historiografii a. Gieysztor,
Mitologia Słowian, Warszawa 1982.
75
polska pogańska
całkowicie poszły w zapomnienie, opustoszały; ich kosztem dobiły się
znaczenia nowe. Można to uważać za rezultat celowej akcji. Do naj-
ważniejszych z tych grodów zaliczyć należy np. Wiślicę, której kosztem
wybił się Sandomierz prawdopodobnie*. Podobnie Kruszwica ustąpiła
miejsca Włocławkowi, choć proces ten dobiegał końca znacznie pózniej
(Tyniec, Lubiąż i in.).
Pod względem osadniczym, rozporządzali w tym okresie Piastowie
głównie jeńcami, których rozsiedlali w różnych okolicach swego pań-
stwa, jako obsługę grodów itp. ale ewentualne, choćby sporadyczne
rozdawnictwo ziemi mogło już w tym okresie mieć na celu wiązanie
jednostek lub rodów, pochodzących z pewnego terytorium, interesami
majątkowymi z inną stroną państwa, co je czyniło niejako międzyple-
miennymi, zmuszając do solidaryzowania się z interesami państwa jako
całości. Polityka ta z całą świadomością i na szeroką skalę prowadzona
była w okresie następnym.
18. Rezultaty tego okresu. W dziele zjednoczenia narodowopań-
stwowego, dokonanego niemal w ukryciu, a z dużą sprawnością i na-
stępnie trwałością, okazali Polacy niewątpliwie więcej zmysłu państwo-
wego niż inne ludy słowiańskie; jednakże sporą część zasługi w tym
względzie zdobyła sobie e n e r g i a d y n a s t i i p i a s t o w s k i e j,
siła woli i bezwzględność postępowania jednostek. U progu dziejów sta-
je ta dynastia w młodzieńczej pełni sił, przejawiających się żywiołowo
w szeregu wybitnych monarchów. Miała zaś duże zadania do spełnienia:
u b e z p i e c z e n i e t r o n u d l a s i e b i e, a n i e p o d l e g ł o ś c i
i k o r z y s t n y c h w a r u n k ó w r o z w o j u n a r o d u i p a ń-
s t w a zaprzątać będzie długo cały zasób energii i wysiłków jednostek
panujących. Pewien zamęt wprowadzały w celową pracę państwową
i stawiały jej nieraz ciężkie przeszkody do zwalczenia te niekorzystne
konsekwencje, jakie wynikały z p o l s k i e g o p r a w a n a s t ę p-
s t w a t r o n u; razem stanowiły one poważny, ale na ogół ujemny
czynnik w dziejach następnych okresów.
Po dobie pogańskiej odziedziczyła Polska s e p a r a t y s t y c z n e
d ą ż n o ś c i uśpione czy stłumione w plemionach, w pewnych jednak
momentach budząca się świadomość odrębności plemiennej stanowiła
poważną siłę odśrodkową, usiłującą i zdolną podważyć i rozerwać spój- [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • szkla.opx.pl

    •