[ Pobierz całość w formacie PDF ]

była pracą z zakresu teorii behawioralnych stała się jedną z prac czytanych najczęściej
przez neurofizjologów i robotyków (* 32).
Prawo Hebba, sformułowane w wersji zaadaptowanej do terminologii tzw. psychologii
poznawczej jest także bardzo przydatne. Stwierdza ono, "że pewne wierzenie
(przekonanie) jest schematem poznawczym, który sprawia, że widzimy świat
(dostrajamy percepcje) w taki sposób, że to co spostrzegamy wzmacnia (konsoliduje) ów
schemat poznawczy".
Wspomniane tu koncepcje behawioralne i poznawcze, a zwłaszcza pojęcie "poglądów
(wierzeń) podstawowych" wywarły znaczny wpływ na rozwój wielu technik
terapeutycznych. Dla przykładu można tu wymienić tzw. "Rational-Emotive Therapy
(RET)" lub "Cogniti-ve Restructuring" (* 8,9).
Wydaje nam się, że właśnie na tle wymienionych tu teorii możliwe było sformułowanie
niedawno nowej, ciekawej, użytecznej praktycznie teorii osobowości i wynikającej z niej
typologii ludzi (* 37-39).
Czytelnicy mogą się żachnąć tutaj, stwierdzając, że typologie ludzi nie mają specjalnego
sensu, bo tylko niepotrzebnie "szufladkują" ludzi, co nie przynosi nikomu pożytku.
Wydaje się, że tym razem sformułowano jednak nie tyle sposób "na typowanie" ile
sposób umiejscowienia siebie na mapie podstawowych postaw, tylko po to, aby
zauważyć, "jakie inne możliwe postawy rozważana osoba przejdzie w warunkach
działania (stresu) i w okresach spokojnych, bezpiecznych jak i także po to, aby zobaczyć
jakie postawy są na tyle bliskie własnemu "typowi", że zabarwiają mniej lub bardziej
własną charakterystykę. Celem typologii nie jest tu "zaszufladkowanie", lecz wskazanie
głównych nabytych "słabości", "skrzywień" czy też "neurotycznych namiętności" po to
aby umieć się od nich, przynajmniej czasowo uwolnić. Zdaniem autorów teorii nabycie
umiejętności uświadomienia sobie własnej inklinacji w odbieraniu (spostrzeganiu
świata) i wynikającej z niej, stale powtarzanej strategii działania jest cenne z kilku
powodów.
Po pierwsze umożliwia, przynajmniej czasowe, przynoszące ulgę przejście od owej
doskwierającej, głównej "słabości charakteru" w kierunku "postawy (predyspozycji
rozwojowej)", którą poszukujemy, za którą gonimy niejako od urodzenia. Udana próba
takiej przemiany powinna przynieść wręcz ustąpienia stanu napięcia i dyskomfortu
psychicznego.
Po drugie znając typ partnera i innych najbliższych osób możemy próbować
przynajmniej czasowo "wcielić się w nich", tak, aby patrzeć na świat jak rozważane
osoby po to, aby lepiej rozumieć motywy ich działań, często niezrozumiałe, denerwujące
reakcje, powody niemożności nawiązania
z nimi kontaktu.
Mapa, stanowiąca specjalny sposób prezentacji teorii, ułatwia nawet zorientowanie się,
które z możliwych, wobec cech szczególnych rozważanej pary, z m i a n y u s t o s u n k o
w a n i a się (zmiany postawy) rokują większe nadzieje na osiągnięcie korzystnej
przemiany sytuacji w parze partnerskiej.
Teoria umożliwia nawet próby rozwijania w sobie obcych nam (naszemu typowi), ale
skutecznych sposobów i n t u i c y j n e g o spostrzegania i reagowania.
Wydaje mi się więc, że warto zapoznać lekarzy w naszym kraju z tą nową koncepcją,
zwłaszcza że wręcz "prosi się ona" o próby empirycznej, obiektywnej weryfikacji.
Założenia teoretyczne teorii osobowości G.J.Gurdżijewa - C.Narajo - H.Palmer .
Teoria zakłada, że każdy człowiek rodzi się z pewnymi dość ogólnymi, ale naturalnymi
predyspozycjami: umysłu, "serca" i ciała. We wczesnym dzieciństwie reagujemy
zgodnie z ową, d a n ą n a m n a t u r ą. Reakcje dziecka są spontaniczne, działania nie
wymagają przemyśleń aby zostały podjęte.
Otoczenie, rodzina wywiera zazwyczaj silną presję na dziecko. Zdaniem autorów teorii,
niemal każda osoba w dzieciństwie zaczyna odczuwać presję i zagrożenie dla swojej
prawdziwej, głębokiej natury. Reakcją jest wytworzenie sposobów na obronę swojej
prawdziwej natury przed naciskiem otaczającego świata. Tworzący się system obronny
prowadzi do uformowania tzw. osobowości, a więc głównie n a b y t e j o s o b o w o ś c i.
Nabyta osobowość sprawia, że jesteśmy wyczuleni, zwracamy uwagę na wybrane tylko
aspekty świata i reagujemy stale według pewnej, dość sztywnej strategii. To właśnie
sprawia, że jeśli dwojga ludzi pójdzie na spotkanie towarzyskie to ich obserwacje
uczestnikach, sympatie, sposoby prowadzenia rozmowy będą różne, najczęściej bardzo
ukierunkowane.
W obrębie owego "schematu patrzenia i reagowania" na świat daje się wyosobnić
pewną: (a.) g ł ó w n ą s ł a b o ś ć , s k r z y w i e n i e c h a r a k t e r u. Można nawet
powiedzieć, że jest to w ł a ś c i w e n a m skrzywienie, inklinacja neurotyczna.
Ponieważ predyspozycje, możliwe reakcje, mają charakter bądz bardziej mentalny
(przymioty umysłu), bądz bardziej emocjonalny (przymioty "serca"), więc prócz
wspomnianej, głównej słabości autorzy teorii zwracają także baczną uwagę na (c.)
główną neurotyczną p a s j ę , n a m i ę t n o ś ć.
Teoria zakłada, że jest dziewięć głównych, dających się rozróżnić typów osobowości,
które najłatwiej i najszybciej jest scharakteryzować wymieniając główną słabość (a.) i
namiętność (c.); np. dla typu "pierwszego": a. uraza, c. gniew, dla typu "drugiego": a.
schlebianie, c.duma. Cecha c., czyli owa neurotyczna namiętność została nazwana przez
autorów teorii słowami określającymi siedem chrześcijańskich grzechów głównych; plus
dwa określenia dodatkowe: deceit (kłamliwość) i fear (strach).
Początkowo, dziewięć rozróżnianych typów charakteryzowano właśnie tymi
określeniami negatywnymi.
Helen Palmer zaproponowała jednak, aby nadać im bardziej neutralne nazwy. Tak więc
proponuje się rozróżniać następujące typy osobowości:
1.PERFEKCJONISTA (THE PERFECTIONIST), 2.DAJCY (THE GIVER), 3.
CZAOWIEK CZYNU (THE PERFORMER), 4. TYP TRAGICZNO-ROMANTYCZNY
(THE TRAGIC-ROMANTIC), 5. OBSERWATOR (THE OBSERVER), 6.
PRZERA%7łONY (THE DEVIL'S ADVOCATE), 7. EPIKUREJCZYK (THE EPICURE),
8. WAADCA (THE BOSS), 9. MEDIATOR (THE MEDIATOR).
Zgodnie z podstawowym założeniem teorii, że każdy z nas ma odczucie: że kiedyś w
dzieciństwie był inny, że utracił pewną wartościową cechę, że pragnąłby "odnalezć się",
bądz "odkryć, odnalezć swoje rzeczywiste ja", ; Helen Palmer zaproponowała, aby
charakteryzować każdy typ osobowości także dwoma innymi krótkimi hasłami.
Proponuje ona, aby podawać, prócz nazwy, słowo określające ową (b.) g ł ó w n ą p r e d
y s p o z y c j ę r o z w o j o w ą (higher mind),która jest w stanie przezwyciężyć ową
słabość (skrzywienie neurotyczne) i (d.)słowo określające potencjalną zaletę (virtue),
która jeśli rozwijana, może przezwyciężać neurotyczna namiętność. Określenie słowem
(b.) wyznacza w istocie cechę przeciwstawną do (a.) głównej słabości, a określenie
słowem (d.) wymienia pasję przeciwstawną dla (c.) tzn. głównej neurotycznej [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • szkla.opx.pl

    •